بررسی تغییر پذیری مکانی برخی عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف با استفاده از روش های زمین آماری، مطالعه موردی: دشت شمالی ارومیه

: اساس توسعه کشاورزی دقیق، علم بر خصوصیات خاک در هر نقطه و اعمال مدیریت ویژه می باشد. از طرف دیگر، تهیه نقشه حاصلخیزی خاک و آگاهی از ساختار مکانی ویژگی?های مختلف خاک در مزارع برای دستیابی به تولید پایدار حائز اهمیت می باشد. زمینآمار یکی از روشهایی است که امروزه برای بررسی وضعیت پارامترهای خاک بکار می رود. در این تحقیق 88 نمونه خاک از دشت ارومیه و در فواصل دو کیلومتری جمع آوری و متغیرهای فسفر (p)، پتاسیم (k)، آهن (fe)، روی (zn)، مس (cu)، منگنز (mn)، کربن آلی (oc) و (tnv) اندازهگیری گردید. روشهای زمینآماری به کار رفته در این تحقیق، شامل کریجینگ ، فازی کریجینگ ، کوکریجینگ و میانگین متحرک وزندار بود. برای انتخاب روش مناسب، از شاخص های آماری دقت (mae ) و انحراف (mbe ) استفاده شد. در این تحقیق از نرم افزارهای تخصصی arcgis، matlab، gs+ استفاده گردید و همچنین برای دستیابی به نقشه نهایی حاصلخیزی خاک در منطقه مورد مطالعه، از تکنیک ahp در نرم افزار expert choice با نرخ سازگاری 01/0 استفاده شد. همبستگی مکانی هر متغیر با واریوگرام مشخص و بهترین مدل برازش داده شده برای هر متغیر انتخاب شد. دامنه موثر برای متغیرهایp ، k، fe، zn، cu، mn، oc وtnv به ترتیب برابر با 5/2، 2، 8/0، 5/1، 2، 3/0، 8/14و 4/1 کیلومتر بدست آمد. نتایج حاصله از بررسی ضریب همبستگی (r) بین دادهها نشان داد که میزان کربن آلی به عنوان متغیر کمکی مناسب برای متغیرهای فسفر، پتاسیم، آهن، روی، مس شناخته شد. نتایج حاکی از این بود که بر اساس mae، روش مناسب درونیابی برای فسفر) 7/5(mae=، پتاسیم) 2/3(mae=، آهن )5/0mae=)، روی (11/0mae=)، مس (2/0mae=)، منگنز (2/0(mae=، کربن آلی (18/0mae=) و کربنات کلسیم (14/0mae=) با روش فازی کریجینگ بود. همچنین دقت درونیابیها با استفاده از روش فازی کریجینگ نسبت به روش بهینه غیرفازی از 59 تا 86 درصد افزایش داشت. با توجه به روند نقشهها، روش فازی کریجینگ نمایش منطقیتری از پراکنش عناصر غذایی را در منطقه نشان داد و این روش نسبت به سایر روشها قابلیت بهتری در تهیه نقشه حاصلخیزی خاک داشت. همچنین از لحاظ حاصلخیزی خاک جهت کشت گندم، 60درصد از منطقه مورد مطالعه درگروه خیلی ضعیف، 30 درصد در گروه ضعیف، 7 درصد در گروه متوسط و 3 درصد در گروه خوب قرار گرفت. بنابراین، می توان نتیجه گرفت به علت دشواری نمونه برداری از خاک و هزینه بر بودن مواد آزمایشگاهی، تهیه نقشه حاصلخیزی خاک بصورت تفکیکی و با استفاده از روش زمین آمار می تواند گامی موثر در مطالعات حاصلخیزی خاک و استفاده بهینه از کودها مطرح باشد.